Volgens Kishore Mahbubani staan we misschien wel op de drempel van Utopia: de mensheid wordt er steeds gelukkiger op. Waarom we dit niet groots vieren? Waarschijnlijk omdat we verslaafd zijn geraakt aan nieuws. “We besteden aandacht aan incidenten, niet aan langduriger trends,” stelt Mahbubani vast in zijn boek ‘Is het westen de weg kwijt?’.
In de afgelopen drie decennia is alles wat westerlingen als vanzelfsprekend beschouwden en waarvan de anderen dachten dat het buiten hun bereik lag, universeel geworden. Mahbubani geeft deze bevinding vorm aan de hand van diverse gevolgen van economische groei. Zo benoemt hij de stijging van het aantal vrouwen dat onderwijs geniet, de daling van babysterfte en zelfs de toenemende gemiddelde levensverwachting. Stuk voor stuk mondiale verbeteringen die aantonen dat het weldegelijk vooruit gaat met de wereld, maar hoe komt het dat dit bij lange na niet zo voelt?
Sta even stil bij het feit dat we continu – indien gewenst zelfs 24/7 – blootgesteld worden aan nieuws. De consumptie van nieuws is anno 2020 geen keuze, maar iets waar men gecontroleerd noch ongecontroleerd niet omheen kan. We zijn een notificatie verwijderd van een gevaarlijke pandemie die overwaaide uit Azië en belanden twee muisklikken later in allesverwoestende bosbranden in Oceanië.
In tijden waar verre angsten altijd dichtbij zijn en bangigheden onvermoeid gevoed worden, is het moeilijk om jezelf niet te verliezen in irrationaliteit. Negativiteit staat altijd op het hoekje te wachten totdat ze je eens even flink kan laten schrikken. Waarom zou je ook eigenlijk willen geloven in een rooskleurig wereldbeeld als je dag in, dag uit geconfronteerd wordt met het tegendeel?
Exact dit vraagstuk liet de Zweedse Hans Rosling niet onbeschreven in het boek ‘Factfulness’. Op basis van 10 menselijke instincten legt hij uit waarom wij een verkeerd beeld hebben van de wereld – en waarom dingen veel beter zijn dan dat wij denken. Samen met zijn zoon Ola en schoondochter Anna legde hij de hedendaagse berichtgeving onder een vergrootglas, om te concluderen dat context van cruciaal belang is, angst zaaien funest kan zijn en hoewel dingen ‘bad’ zijn, ze wel steeds ‘better’ worden.
Hierin wordt compleet bevestigd wat Mahbubani beweert: aandacht besteden aan vluchtige incidenten doet ons langduriger trends uit het oog verliezen. Met andere woorden: onszelf massaal laten voeden met angst maakt ons onbekwaam om groots te vieren dat we er -feitelijk gezien – steeds gelukkiger op worden. Uiteindelijk is een grafiek zonder context ook maar gewoon een bij elkaar geraapt zooitje cijfers, net als dat ‘er gelukkiger op worden’ gelijk staat aan ‘misschien wel op de drempel van Utopia staan’.
4 maart 2020, oefening gefocust schrijven voor het vak Nederlands.
SENNA BRAMMER 