Door Nora van der Schoor en Senna Brammer
Vanaf vandaag tot het einde van 2020 werken Europese vrouwen voor niets. Bijna twee maanden gratis arbeid, te danken aan de loonkloof tussen mannen en vrouwen. Als de Europese Commissie nu geen actie onderneemt, duurt het nog 100 jaar voordat vrouwen in de EU hetzelfde gaan verdienen als mannen.
Dinsdag 10 november is het European Equal Pay Day. Met deze dag probeert de Europese Commissie het bewustzijn omtrent de loonkloof te vergroten. Momenteel verdienen vrouwen in de EU gemiddeld 14,1% minder per uur dan hun mannelijke collega’s in dezelfde of een soortgelijke functie. Voor elke euro die een man verdient, verdient een vrouw slechts 86 cent. Stop je dit verschil per gewerkt uur in een spaarpotje, dan ben je aan het einde van het jaar zo’n twee maandsalarissen rijker. Helaas hoeven Europese vrouwen niet op dit spaarpotje te rekenen en werken zij dus in verhouding vanaf vandaag gratis.
betreurenswaardig vooruitzicht
Er zit weinig vaart achter het dichten van de loonkloof. Uit onderzoek van het Europees Verbond van de Vakverenigingen (EVV) en de Europese Commissie blijkt dat het nog 100 jaar duurt voordat vrouwen evenveel betaald krijgen als mannen. Tenminste, volgens het Europees gemiddelde. In Roemenië hebben vrouwen bijvoorbeeld meer geluk; zij kunnen in 2022 al een sluiting van de loonkloof verwachten. In Frankrijk daarentegen moeten vrouwen nog zo’n 1000 jaar geduld hebben, mits er in 3020 nog zoiets primitiefs als geld bestaat natuurlijk.
In negen andere EU-lidstaten is het vooruitzicht ook ronduit betreurenswaardig. In Bulgarije, Ierland, Kroatië, Litouwen, Letland, Malta, Polen, Portugal en Slovenië wordt de loonkloof namelijk steeds groter. Het gaat hier ondertussen meer richting een loon Grand Canyon. Daarnaast zijn er landen waar de loonkloof wél kleiner wordt, maar nog steeds groter is dan het Europees gemiddelde. Alarmerend genoeg zijn dit landen die gezien worden als koplopers op het gebied van vrouwenemancipatie. Neem als voorbeeld Denemarken (14,6%), Nederland (14,7%), Duitsland (20,1%) en zelfs in Finland, waar de nieuwe regering wordt gedomineerd door vrouwen, is er een loonkloof van 17.1%.
Een bezoek aan de factcheck fabriek
Hoe kan het dat vrouwen anno 2020 nog zoveel meer moeten werken voor dezelfde boterham? Is het omdat vrouwen vaker parttime werken? Omdat ze kiezen voor banen met een lager inkomen wegens gebrek aan ambitie? Of komt het toch omdat mannen hoger opgeleid zijn dan vrouwen?
Na een bezoek aan de factcheck fabriek blijkt dat daar allemaal niets van klopt. De loonkloof staat los van parttime of fulltime werken, het gaat over het verschil in uurloon. Daarnaast heeft het niets te maken met gebrek aan ambitie, want voor zowel hoog- als laagbetaalde banen krijgen vrouwen in precies dezelfde functie minder betaald per uur dan mannelijke collega’s. Tot slot is 60% van de afgestudeerden in Europa vrouw, dus daar kan het ook niet aan liggen.
Traditionele rolverdeling voedt ongelijkheid
Waar de loonkloof dan wel vandaan komt? Gender stereotypes en sociale normen hebben een sterke invloed. Het hardnekkige traditionele beeld rondom de rolverdeling tussen man en vrouw zorgt ervoor dat vrouwen meer uren onbetaald werk leveren. Zij zijn 36 uur per week – bijna een volledige werkweek – kwijt aan de zorg voor kinderen, mantelzorg en het huishouden. De onbetaalde werklast voor mannen bedraagt nochtans 21 uur per week. Deze extra taken kunnen vrouwen noodzaken om vaker hun carrière op pauze te zetten.
Dan is er nog de verdeelde arbeidsmarkt die de loonkloof in stand houdt. Mannen en vrouwen werken vaak – geheel naar de gender stereotypes en sociale normen – in andere vakgebieden. Mannen worden oververtegenwoordigd in de technische sector en vrouwen in de zorg en het onderwijs. In sectoren waar meer vrouwen dan mannen werken, ligt het salaris voor iedereen binnen die sector lager. En dan nóg verdienen vrouwen gemiddeld 86 cent waar een man een hele euro verdient.
Europese vrouwen staan financieel 1-0 achter
Verder stoten vrouwen nog altijd hun hoofd tegen het zogenaamde ‘glazen plafond’. Door talloze vormen van stereotypering en vooroordelen worden zij tegen de wet in gediscrimineerd, waardoor het een stuk lastiger is om hogerop te klimmen in de hiërarchie van een organisatie. Dit resulteert in weinig vrouwen aan de top. Bij nog geen 6.9% van de topbedrijven in de EU staan vrouwelijke CEO’s aan het roer.
Dit alles zorgt ervoor dat Europese vrouwen financieel 1-0 achter staan. Op jaarbasis verdienen zij bijna 40% minder dan mannen. Hierdoor hebben zij nu minder te besteden en wordt het later alleen maar moeilijker om te sparen en te investeren. De Europese pensioenkloof liegt er ook niet om: vrouwen leven op hun oude dag van 30,1% minder pensioengeld dan mannen. Deze financiële ongelijkheid versterkt op zijn beurt weer de vicieuze cirkel van gender stereotypes, sociale normen en de genderkloof in het algemeen.
Nog eens 100 jaar wachten op gelijke beloning
Het dichten van de loonkloof lijkt niet zo hoog te staan op de prioriteitenlijst van de Europese Commissie. Ursula von der Leyen, president van de Europese Commissie, beloofde in haar campagne dat ze in de eerste 100 dagen van haar eventuele presidentschap maatregelen zou voorstellen om de loonkloof aan te pakken door middel van loontransparantie. De loontransparantie moet ervoor zorgen dat iedereen kan zien wat elke werknemer betaald krijgt binnen een organisatie. Dit maakt het voor zowel personeel als vakbonden mogelijk om snel aan de bel trekken als er ongelijkheden voorkomen, zodat werkgevers niet wegkomen met discriminatie.
Von der Leyen is inmiddels al 337 dagen president. Het agendapunt ‘loontransparantie’ verscheen al meerdere keren op de agenda, om vervolgens geschrapt en uitgesteld te worden. De hoop is nu gevestigd op de vergadering van 15 december, dan heeft het item weer een plek op de agenda. Het vergaderpunt wacht overigens wel nog even op bevestiging, het is dus maar de vraag of het in december daadwerkelijk wordt besproken. Ondertussen stelt de Europese Commissie het geduld van vrouwen flink op de proef. Alsof 100 jaar wachten op gelijke beloning niet lang genoeg is.
10 november 2020 in het kader van European Equal Pay Day
SENNA BRAMMER 